Sveti Sava se smatra jednom od najznačajnijih ličnosti srpske istorije. Bio je sin velikog župana, svetogorski monah, jeromonah i arhimandrit Studenice, prvi arhiepiskop autokefalne Srpske arhiepiskopije, diplomata, zakonodavac, književnik i hodočasnik. Ostvario je veliki uticaj na srednjovekovno književno stvaralaštvo, a njegov kult se vekovima neguje u srpskom narodu.

Izdavačka kuća BIGZ školstvo objavila je lektiru „Sveti Sava u književnosti”, u kojoj je dat pregled kniževnih dela važnih za razumevanje života ovog svetitelja i kulturno-istorijskog konteksta u kome je živeo i stvarao. Kroz brižljivo sakupljene prozne i poetske segmente, Sveti Sava je prikazan kao pisac i lik u delima srednjovekovne, narodne i savremene autorske književnosti. Njegov značaj za srpsku tradiciju i kulturu oslikan je kroz sadržajnu tematsko-motivsku strukturu, intertekstualne veze i stilske postupke odabranih dela.

Mozaična struktura knjige, sa objedinjujućim centralnim likom svetitelja, otvara se „Žitijem Svetog Simeona Nemanje”. Na taj način upoznajemo Svetog Savu kao životopisca i darovitog stvaraoca stare srpske književnosti. Takođe, upoznajemo i književnu formu karakterističnu za vizantijsku i srpsku srednjovekovnu književnost, u okviru koje je upravo i uspostavljen kult Svetog Save – kroz prostrana i sinaksarska žitija.

U bogatom izboru legendarnih priča, predanja i epskih pesama, Sveti Sava je prikazan kao književni lik sa izraženom etičkom, prosvetiteljskom i duhovnom komponentom. Korpus iz narodne književnosti sastoji se od pedeset tri poetska i prozna zapisa koji svedoče o značajnom mestu koje ovaj svetitelj zauzima u srpskoj istoriji i kulturi. Zbog svojih zasluga, bio je veoma cenjen i poštovan od strane mnogih naroda i predstavnika različitih veroispovesti. 

Poseban odnos prema srpskoj tradiciji pokazuju pesme o Svetom Savi nastale u XIX i XX veku. U ovaj svojevrsni zbornik uvrštene su pesme koje su napisali: Jovan Jovanović Zmaj, Vojislav Ilić, Aleksa Šantić, Dobrica Erić, Slobodan Rakitić, Miodrag Pavlović, Nikolaj Velimirović, Desanka Maksimović, Vasko Popa, Matija Bećković, Ljubomir Simović i Đorđo Sladoje. Kroz prizmu njihovih poetskih nastojanja prikazan je Sveti Sava onakav kakav je u kolektivnom pamćenju sačuvan do današnjih dana – kao oslonac i stub nacionalne tradicije i kulture. 

Posebnom umetničkom doživljaju doprinosi likovni pečat talentovanog mladog stvaraoca, Marka Šerera, nosioca mnogih prestižnih međunarodnih i domaćih priznanja. Njegovom četkicom, Sveti Sava je prikazan kao svevremen junak epske fantastike, koji je svojim oreolom osvetlio nepregledne daljine između XII i XXI veka.

Autor: Ksenija Milovanović